در بحبوحه افزایش ضایعات مواد غذایی در جهان، مواد غذایی نزدیک به تاریخ انقضا به دلیل مقرون به صرفه بودن، به انتخابی محبوب برای مصرفکنندگان در اروپا، آمریکا، آسیا و سایر مناطق تبدیل شده است. با این حال، با نزدیک شدن به تاریخ انقضای مواد غذایی، آیا خطر آلودگی میکروبی تحت کنترل باقی میماند؟ استانداردهای ایمنی مواد غذایی در کشورهای مختلف چگونه ایمنی مواد غذایی نزدیک به تاریخ انقضا را تعریف میکنند؟ این مقاله وضعیت ایمنی میکروبی فعلی مواد غذایی نزدیک به تاریخ انقضا را بر اساس دادههای آزمایشهای بینالمللی تجزیه و تحلیل میکند و توصیههای خرید علمی را برای مصرفکنندگان جهانی ارائه میدهد.
۱. وضعیت بازار جهانی و تفاوتهای نظارتی در مورد مواد غذایی نزدیک به تاریخ انقضا
مواد غذایی نزدیک به انقضا معمولاً به محصولاتی اطلاق میشود که یک سوم تا نیمی از تاریخ انقضای آنها باقی مانده است و اغلب در بخشهای تخفیف سوپرمارکتها یا فروشگاههای تخفیف ویژه یافت میشوند. سیاستهای نظارتی برای مواد غذایی نزدیک به انقضا در کشورهای مختلف به طور قابل توجهی متفاوت است:
اتحادیه اروپا (EU):برچسبگذاری اجباری «تاریخ انقضا» (مهلت ایمنی) و «بهترین زمان مصرف قبل از» (مهلت کیفیت). فروش مواد غذایی نزدیک به تاریخ انقضا ممنوع است.
ایالات متحده:به جز شیر خشک، مقررات فدرال نیازی به تاریخ انقضا ندارند، اما خرده فروشان باید ایمنی مواد غذایی را تضمین کنند.
ژاپن:«قانون ترویج کاهش ضایعات مواد غذایی» فروش مواد غذایی نزدیک به تاریخ انقضا را با تخفیف تشویق میکند، اما آزمایش منظم آنها الزامی است.
چین:پس از اجرای «قانون ضد اسراف مواد غذایی» در سال ۲۰۲۱، سوپرمارکتهای بزرگ بخشهای اختصاصی برای مواد غذایی نزدیک به تاریخ انقضا ایجاد کردهاند، اما استانداردهای آزمایش میکروبی مانند محصولات تازه باقی مانده است.

۲. استانداردهای آزمایش ایمنی میکروبی شناخته شده بین المللی
طبق دستورالعملهای صادره ازکمیسیون کدکس مواد غذایی (کدکس)، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و سازمان ایمنی و محیط زیست اروپا (EFSA)مواد غذایی نزدیک به تاریخ انقضا باید از نظر شاخصهای کلیدی زیر مورد بررسی قرار گیرند:
تعداد کل هوازی (TAC):میزان فساد مواد غذایی را نشان میدهد؛ تجاوز از حد مجاز ممکن است باعث اسهال شود.
باکتریهای کلیفرم:نشان دهنده شرایط بهداشتی است و با خطرات عوامل بیماری زا مانند ... مرتبط است.سالمونلا.
کپک و مخمر:در محیطهای مرطوب رایج است و ممکن است سموم تولید کند (مثلاًآفلاتوکسین ها).
پاتوژنها:شامل لیستریا (که میتواند در دماهای پایین رشد کند) و استافیلوکوکوس اورئوس.
۳. دادههای آزمایشهای فرامرزی: آستانه ایمنی مواد غذایی نزدیک به انقضا
در سال ۲۰۲۵، سازمان بینالمللی تحقیقات و آزمایش مصرفکننده (ICRT) با آزمایشگاههایی در چندین کشور همکاری کرد تا شش دسته از مواد غذایی نزدیک به تاریخ انقضا را آزمایش کند که نتایج زیر حاصل شد:
دسته بندی مواد غذایی | پارامتر تست | محدودیت ایمنی بینالمللی | نرخ تجاوز در مواد غذایی نزدیک به انقضا |
شیر پاستوریزه (آلمان) | تعداد کل هوازی | ≤10⁵ CFU/میلیلیتر | ۱۲٪ |
سالاد از پیش بستهبندیشده (ایالات متحده) | باکتریهای کلیفرم | ≤100 واحد تشکیل کلنی در گرم | ۱۸٪ |
مرغ آماده مصرف (بریتانیا) | لیستریا | شناسایی نشده | 5% |
تنقلات آجیلی (چین) | قالب | ≤50 واحد تشکیل کلنی در گرم | 8% |
یافتههای کلیدی:
دستههای پرخطر:گوشتهای آماده مصرف، لبنیات و غذاهای آماده، میزان تجاوز میکروبی بالاتری را نشان دادند.
تأثیر دمای نگهداری:غذاهایی که در یخچال نگهداری نمیشوند، سه برابر بیشتر در معرض خطر تجاوز از حد مجاز هستند.
تفاوتهای بستهبندی:غذاهای بستهبندیشده در خلاء بهطور قابلتوجهی ایمنتر از غذاهای بستهبندیشده به روش مرسوم بودند.
۴. عوامل کلیدی مؤثر بر ایمنی مواد غذایی نزدیک به انقضا
مدیریت زنجیره تأمین:نوسانات دما در طول حمل و نقل (مثلاً شکسته شدن زنجیرههای سرد) رشد میکروبی را تسریع میکند.
ترکیب غذا:غذاهای پرپروتئین (گوشت) و پررطوبت (ماست) بیشتر مستعد آلودگی باکتریایی هستند.
آب و هوای منطقه:مناطق با دمای بالا و رطوبت بالا (به عنوان مثال، آسیای جنوب شرقی) با خطرات بیشتری از کپک در مواد غذایی نزدیک به تاریخ انقضا مواجه هستند.
۵. دستورالعملهای جهانی مصرفکننده برای خرید ایمن
برچسب ها و شرایط نگهداری را بررسی کنید:
غذاهای خشک با برچسب «بهترین زمان مصرف قبل از» (مثلاً کراکر، کنسرو) را در اولویت قرار دهید.
از مصرف لبنیات و فرآوردههای گوشتی نزدیک به تاریخ انقضا که در یخچال نگهداری نمیشوند، خودداری کنید.
بازرسی حسی:
هر غذایی را که بستهبندی بادکرده، نشتی، کپک یا بوی ترشیدگی دارد، فوراً دور بریزید.
آگاهی از ریسک منطقهای:
اروپا و آمریکا:مراقب لیستریا باشید (که در غذاهای آماده رایج است).
آسیا:مراقب مایکوتوکسینها (مثلاً آفلاتوکسینهای موجود در برنج و آجیل) باشید.
۶. توصیههایی برای مقررات بینالمللی و صنعت
معیارهای آزمایش را استاندارد کنید:از Codex حمایت کنید تا محدودیتهای میکروبی خاصی را برای مواد غذایی نزدیک به تاریخ انقضا تعیین کند.
نوآوری تکنولوژیکی:بستهبندی هوشمند (مثلاً نشانگرهای زمان-دما) را ترویج دهید.
مسئولیت شرکتی:خردهفروشان باید سیستمهای آزمایش پویا را برای مواد غذایی نزدیک به تاریخ انقضا پیادهسازی کنند.
نتیجهگیری: ایجاد تعادل بین ایمنی و پایداری
ترویج غذاهای نزدیک به تاریخ انقضا به کاهش ضایعات غذایی در جهان کمک میکند، اما ایمنی میکروبی همچنان یک چالش اساسی است. مصرفکنندگان باید بر اساس مقررات محلی و دادههای علمی، انتخابهای آگاهانهای داشته باشند، در حالی که جامعه بینالمللی باید برای بهبود استانداردها همکاری کند و اطمینان حاصل شود که «صرفهجویی» و «ایمنی» میتوانند واقعاً همزیستی داشته باشند.
یادآوری نهایی:وقتی صحبت از ایمنی مواد غذایی میشود، «قیمت پایین» هرگز نباید توجیهی برای سازش باشد - به خصوص برای دستههای پرخطر مانند غذای کودک و غذاهای آماده، که در آنها احتیاط همیشه باید حرف اول را بزند.
زمان ارسال: ۲۰ مه ۲۰۲۵